Türkiye’de ve dünyada hızla artan internet kullanım oranları doğrultusunda, e-ticaret de gündelik yaşamımızın önemli bir parçası haline geldi ve eminim en az bir tane bile olsa, hepimizin çevresinde e-ticaret veya internet sektöründe faaliyet gösteren veya planlarını bu yönde yapan bir kişi olmuştur. Hal böyle olunca, sektöre adım atmadan önce bilmenin fayda sağlayacağı bazı temel ve başlangıç seviyesindeki terim ve kavramları bir araya getirdik.
Yatırım Getirisi – Return on Investment (ROI)
Türkçe adıyla “yatırım getirisi” olarak da bilinen ROI, yapılan yatırımın firmaya nasıl geri döndüğü ve ne oranlarda karlılık sağladığı ile ilgilidir. Başka bir deyişle ROI, yatırım dahilinde harcanan miktarı, mevcut kısa vadeli yatırımdan elde edilen kara bölerek ulaşılan sonuçtur. Yatırıma devam edip etmeme kararı ROI hesaplamalarından sonra ortaya çıkar.
Kitle Fonlaması (Crowdfunding)
Crowdfunding ya da Türkçe anlamıyla “kitle fonlaması” bir proje veya girişim için ihtiyaç duyulan maddi kaynakların, bu projeye inanan ve yatırım yapmak isteyen bir topluluk tarafından sağlanmasıdır. Tabi ki, bu girişimlere yatırım yapan kişilerin de bu işten belirli ölçülerde kazançları olabiliyor.
Risk Sermayesi (Venture Capital)
Sektörde sık kullanılan adıyla “risk sermayesi”, henüz yeni kurulmuş olan ve risk taşıyan girişimlere yapılan maddi yatırımlardır. Risk sermayedarları genellikle fikre değil, hayata geçmiş projelere yatırım yaparlar ve girişim büyüyüp, halka açılana kadar destekçileri olabilirler.
Özel Sermaye (Private Equity)
Büyüme trendine giren ve daha da büyük potansiyel taşıyan girişimlere sağlanan fonlardır. Risk sermayelerinden daha büyük olup, finansal ortaklık düzeyinde, girişimin yanında olurlar. Genellikle halka arz edilme durumuna ulaşmış şirketler, özel sermayedarların ilgi alanına girer.
Kuluçka Merkezi (Incubator)
Türkçe’ye “kuluçka merkezi” olarak geçen kuruluşlar, herhangi bir girişimin henüz başlangıç aşamasında, onlara mentorluk, ofis ve sermaye desteğinde bulunarak gelişimlerine katkıda bulunurlar. Özellikle sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler bünyesinde aktif olan kuluçka merkezleri girişimlerden, genellikle düşük miktarlarda pay talep ederler. Türkiye’de Etohum’un başını çektiği organizasyonlara örnek olarak; Özyeğin Üniversitesi bünyesindeki “Girişim Fabrikası” ve İzmirli Embryonix verilebilir.
Melek Yatırımcı (Angel Investor)
Işık gördüğü projelere bir sermaye fonu olmaksızın kendi bireysel birikiminden destek olan yatırımcılardır. Özellikle sadece maddi değil, network ve mentorluk anlamında da girişimcilere katkı sağlarlar. Genellikle girişimlerden talep ettikleri yüzdeler, diğer yatırımcıların bir kademe üzerindedir. Ancak sektöre hakim bir melek yatırımcının tecrübe aktarımı, hali hazırda birçok yeni kapıyı da açacaktır.
B2B (Business to Business)
“Business to business” kelimesinin kısaltması olarak kullanılan B2B terimini, Türkçe’ye şirketler arası ticaret olarak çevirebiliriz. Basit olarak; üretici firma ile toptancı ya da toptancı ile perakendeci arasındaki ticaret bütünüdür. Yurt dışındaki en iyi B2B örneklerinden birisinin de Çinli Alibaba.com olduğunu belirtelim.
B2C (Business to Consumer)
“Business to Consumer” anlamına gelen terimi için, şirketten tüketiciye e-ticaret modeli demek mümkün. Özellikle online alışveriş mağazalarının sıklıkla tercih ettiği bir iş modeli olan B2C’de şirketler, ürünlerini internet üzerinden doğrudan tüketiciye ulaştırır.
Durum Değerlendirmesi (Due Diligence)
Durum değerlendirme veya durum tespit süreci olarak da adlandırılan “due diligence”, yatırım yapma niyetinde olan bir kişi veya kuruluşun; doğru proje, iş fikri ve girişimciyi bulmak adına yaptığı pazar araştırmasında geçirdiği süredir. Durum değerlendirmesi kavramı, farklı sektörlerde farklı dinamikler göz önünde bulundurularak gerçekleştirildiği gibi, mevcut veya girilmesi planlanan sektörün risk ve avantajlarını değerlendirmek için de kullanılabilir.
Dönüşüm Oranı (Conversion Rate)
Sitenizi ziyaret eden kullanıcıların, satın alma veya şirketin belirlediği herhangi bir aksiyona girmesini ifade eden bir terimdir. Bir başka deyişle; belirlenen aktiviteyi gerçekleştiren kullanıcıların, herhangi bir dış bağlantıya tıklayarak gelen kullanıcılara yüzdesel oranıdır. Bu dönüşüm oranı; site trafiği, site üyeliği, satın alma gibi farklı etmenler baz alınarak hesaplanabilir.
Şirket Değerlemesi (Business Valuation)
Bir şirketin toplam piyasa değerinin tahmin edilmesi için kullanılan prosedürlerdir. Değerleme, kuruluşun satışı veya yatırım alması sırasında net bir tablo çizmek açısından yararlı olabilmektedir. Değerleme sırasında; şirket çalışanları, karlılık, pazar değerlendirmesi gibi konular göz önünde bulundurulur.
Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM)
Satış öncesi ve sonrası müşteri ile hizmet ilişkisinin yürütülme ve değerlendirilme sürecidir. Günümüzde birçok yazılım, bu süreci müşterinin izni dahilinde kayıt altına alır ve bir sonraki satış ve pazarlama stratejilerini daha efektif kurgulayabilmek adına kullanır. İyi CRM yazılımlarının sağladığı tam ve eksiksiz bilgilerle şirketler, karlılık ve satış rakamlarını ciddi oranlarda artırabilirler.
Satış Ortaklığı (Affiliate)
Herhangi bir internet sitesine, başka bir site tarafından, satış ve pazarlama stratejilerini desteklemek amacıyla verilen bağlantılardır. Satış ortaklığında reklamveren ürün ve hizmetini, başka bir online mecrada pazarlamak amacıyla, affiliate‘ini yapan firma veya kişiye yönlendirme veya aksiyon başına belirli bir komisyon öder. Satış ortaklığı yöntemi birden farklı kanalda gerçekleştirilebilir. Affiliate isterse, kendi sitesine bir banner koyabilir, sosyal medyada link paylaşımı yapabilir ya da site içeriğine ürün linkini yerleştirebilir.
Ortak Girişim (Joint Venture)
Birden fazla kişinin bir araya gelerek herhangi bir girişim, yatırım süreci veya proje etrafında, farklı hisselere sahip olarak kurdukları ortaklık türüdür. Örnek olarak; iki farklı sektördeki şirketlerin farklı bir iş alanına adım atarken kurdukları anonim ortaklık da denilebilir. İş ortaklığı veya konsorsiyumdan en büyük farkı, tarafların adi ortaklık olarak hareket etmelerindense, yeni bir şirket kurarak aksiyona geçmeleridir.
Ölçeklenebilirlik (Scalability)
Herhangi bir projede kullanılan kaynakların artmasıyla paralel olarak verilen hizmetin hesaplanabiliyor olması, o projenin ölçeklenebilirliği olarak adlandırılır.